Nguyên tắc bố trí cây cảnh chuyên nghiệp dành cho bạn

Như việc vẽ tranh, chụp ảnh, làm tượng, hay các dạng nghệ thuật khác, nguyên tắc bố trí cây cảnh trong khu vườn khi lên kế hoạch cho cảnh quan cũng phải tuân theo một số điều cố định. Một khi đã hiểu rõ các nguyên tắc này, người lên kế hoạch có thể dễ dàng tạo nên những tác phẩm hoàn mỹ, thể hiện sự nhịp nhàng giữa việc bố trí cây xanh và những ý niệm ẩn sau chúng. Hãy cùng Cảnh Quan Sân Vườn Xanh khám phá những nguyên tắc sắp đặt cây trong khu vườn ngay bây giờ.

6 nguyên tắc trong bố cục tầm nhìn 

Nguyên tắc thiết kế cảnh quan, bố cục tầm nhìn chính là yếu tố chính và quan trọng trong việc bố trí toàn bộ cây trong khu vườn.

1. Sự Cân Xứng và Tương Phản 

Sự cân xứng là một thành phần diễn tả sự kết nối trong thiết kế. Nó được hình thành từ sự kết hợp đồng nhất giữa hình dạng cây, chất liệu, và những đoạn đường mang cùng một “ngôn ngữ”. Càng bố trí cây xanh theo cách thẩm mỹ và gần gũi hơn, yếu tố này càng được tôn lên, tiến thêm bước nữa đến sự cân xứng trong cảnh quan.

Tuy nhiên, ngược lại, sự cân xứng có thể bị giảm đi nếu nó quá phụ thuộc vào những ý tưởng về sự tương phản và tương đồng. Thêm vào đó, không phải lúc nào sự cân xứng cũng được thể hiện qua sự giống nhau về hình dạng.

Sự đồng nhất hay sự khác biệt đều nằm trong tâm trí mỗi chúng ta, chúng chỉ có thể được hiểu nếu có một thiết kế đặc sắc mô tả đúng về hai yếu tố này. Để nhìn ra được sự cân xứng và tương phản, người ta tạo ra một chất liệu không giống với bối cảnh phía sau.

Hoặc, nếu xét theo góc độ sắp đặt cây trong khu vườn, chúng ta có thể tạo ra một nhóm cây có sự khác biệt so với bối cảnh về một trong các yếu tố: hình dạng, màu sắc, dạng lá… để tạo ra sự tương phản. Tuy nhiên, nếu đã khác nhau về hình dạng thì cần giống nhau về màu sắc, kiểu lá để đảm bảo sự cân xứng.

2. Sự Cân Xứng Trong Cảnh Quan

Sự cân xứng không chỉ dừng lại ở việc cách thức các nhóm cây được sắp đặt với nhau mà còn dựa trên mức độ nổi bật, vị trí cụ thể và ấn tượng mà chúng tạo ra cho người nhìn.

Trục, một yếu tố quan trọng, giúp thiết lập cảm giác cân đối trong khu vườn. Nó giống như một chuẩn mực, giúp chúng ta biết cách bố trí, xác định vị trí cho các nhóm cây hoặc các khu vực chức năng. Nhờ tính chất quan trọng này, các điểm nổi bật thường được đặt ở trên trục, giúp khách thăm quan dễ dàng nhận biết và tiếp cận.

Một ví dụ quen thuộc về trục là trục hai bên đối xứng. Hai bên của trục này thường được sắp xếp sao cho gần như giống hệt nhau. Một khu vườn thường chỉ có một hoặc hai trục, nhưng cũng có những khu vườn có đến ba trục hoặc thậm chí nhiều hơn, ví dụ như khi sắp đặt theo hình tròn.

Không chỉ có trục đối xứng, có nhiều hình thức trục khác trong thiết kế cảnh quan mà sự cân xứng chỉ thể hiện khi người thiết kế biết cách cân nhắc và sắp xếp. Những điểm nổi bật, từ nhỏ đến lớn, được sử dụng để cân bằng toàn bộ không gian, tạo ra một bố trí hài hòa. Đôi khi, chỉ một chi tiết nhỏ cũng có thể tạo ra sự cân đối cho một không gian rộng lớn.

Tuy nhiên, cũng có những thiết kế không sử dụng trục đối xứng mà chỉ dựa vào một điểm duy nhất, phổ biến trong các không gian nhỏ hơn. Tính cân xứng được tạo ra từ một điểm cố định, tạo nên một không gian thị giác độc đáo và huyền bí. Đôi khi, điều này lại là nguồn cảm hứng cho nhiều người.

3. Cây Trung Tâm 

Ở một số nơi, chúng ta thường bị cuốn hút bởi sự xuất hiện của một số loại cây nổi bật, tạo nên một dấu ấn khó quên trong tâm trí. Chúng ta thường gọi chúng là cây trung tâm.

Những cây này thường thu hút ánh nhìn và thường được trưng dụng tại các lối ra vào, ở những nơi có sự thay đổi về độ cao, khu vực dành cho việc nghỉ ngơi hoặc gần các khu vực có nước. Đôi khi, chính những cây này định hình nét đặc trưng cho không gian xung quanh.

4. Tính Mạch Lạc 

Tính mạch lạc là việc các bố cục nhỏ, như từng nhóm cây, được phối trí một cách tinh tế và liền mạch. Điều này có thể mở rộng từ những phần riêng lẻ đến toàn bộ khu vườn.

Chúng ta có thể nhận diện tính mạch lạc trong một khu vườn chỉ từ một góc độ nhìn. Dựa trên việc bố trí có ý đồ của sự biến đổi về màu sắc, vật liệu hoặc hình dáng, chúng ta có thể cảm nhận được điều này.

Tính mạch lạc đóng một vai trò rất quan trọng trong việc sắp xếp cảnh quan. Nó mang lại cảm giác sự di chuyển, giúp không gian xanh luôn tràn đầy sức sống và không bao giờ trở nên tẻ nhạt. Bạn có thể hiểu tính mạch lạc giống như nhịp điệu trong âm nhạc hoặc sự rõ ràng trong thơ văn.

5. Tỷ lệ và Kích thước 

Tỷ lệ có thể được nhìn nhận như sự so sánh về kích thước của một đối tượng trong một không gian xác định và quan hệ này thường liên quan đến con người. Trong thiết kế cảnh quan, tỷ lệ nói lên mối liên hệ giữa kích thước của các phần tử trong không gian với toàn bộ bức tranh, hoặc so với một nhóm cây nhỏ.

Chúng ta thường thấy nhiều kiểu tỷ lệ khác nhau. Trong số đó, tỷ lệ liên quan đến con người chỉ ra mối liên hệ giữa kích thước của chúng ta và môi trường xung quanh. Vì cảnh quan được tạo ra dành riêng cho con người, nên việc tích hợp tỷ lệ này vào trong từng yếu tố thiết kế là rất quan trọng.

Tùy thuộc vào khoảng cách từ điểm nhìn, độ chi tiết trong không gian cảnh quan có thể thay đổi. Khi bạn đứng giữa một không gian mênh mông, cảm giác như mọi nơi bạn đến đều giống nhau. Đó là lý do mà một số không gian được thiết kế với việc lặp lại những yếu tố, để mang đến cảm giác rằng không gian đó thực sự rộng lớn.

6. Chuyển động và Góc quan sát 

Khi thiết kế khu vườn, các nhà thiết kế cảnh quan luôn phải xem xét làm thế nào góc nhìn ảnh hưởng đến cách chúng ta quan sát các phần tử trong khu vườn. Cách chúng ta di chuyển cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm của mình.

Ví dụ, chúng ta thường bị thu hút bởi những viên đá trên con đường tobiishi thay vì những phần khác của khu vườn. Nhưng khi đi trên một cây cầu có lan can, chúng ta dễ dàng chú ý đến phong cảnh xung quanh.

Thỉnh thoảng, chỉ cần một số chi tiết nhỏ, như dải hoa màu vàng hoặc một kênh nước bên lề đường, đã giúp người đi không cảm thấy mình lạc lối và họ trở nên chú ý hơn đối với khu vườn.

Một khi đã xác định rõ các yếu tố đặc trưng cho một con đường, nhà thiết kế cảnh quan nên suy nghĩ về việc tạo ra sự thay đổi giữa không gian mở và kín trong con đường đó.

Thường thấy, một lối đi có thể bắt đầu bằng không gian rộng mở, sau đó là kín đáo (với hai bụi cây lớn hai bên) và sau đó lại mở ra (ví dụ một khu vực sỏi trắng), và tiếp tục thay đổi như vậy, giúp con đường luôn mới mẻ và thú vị, giống như việc xem một phim tài liệu về thiên nhiên.

Sự Hài Hòa và Phong Phú Trong Thiết Kế Cảnh Quan Sân Vườn 

Sự hài hòa trong khu vườn xuất phát từ việc kết hợp các yếu tố đặc sắc của không gian một cách tinh tế, tạo nên sự ổn định và dễ cảm nhận. Đôi khi, sự hài hòa đến từ việc các điểm đặc biệt trong không gian được nối lại với nhau một cách mạch lạc. Có thể là thông qua việc bài trí cây cỏ theo một trình tự nhất định, hoặc lựa chọn loại cây và tỷ lệ phân bổ chúng trong kế hoạch tổng quát.

Trái lại, việc tạo ra sự phong phú và đa dạng trong không gian thường dễ dàng hơn việc đạt được sự hài hòa. Đương nhiên, ai trong chúng ta cũng mong muốn sự đa dạng về các giống cây trong sân vườn của mình. Tuy nhiên, không gian xanh còn ẩn chứa nhiều điều diệu kỳ hơn, chỉ một cây đơn thuần cũng biểu hiện sự đa dạng qua các giai đoạn phát triển, sự thay đổi theo mùa, ngày thậm chí theo giờ.

Chính vì điều này, khi tăng tính đa dạng, những người thiết kế cảnh quan cần phải hết sức nhạy bén, nhằm đảm bảo giữa sự phong phú và hài hòa vẫn có một ranh giới rõ ràng. Suý nghĩ về không gian xanh: Không ai có thể bỏ qua tầm quan trọng của cây xanh trong cuộc sống và sân vườn. Chúng không chỉ là một phần của khu vườn mà còn là linh hồn, là tinh thần của toàn bộ không gian đó.

Hãy tưởng tượng một khu vườn ẩm thực, một khu vườn tự nhiên hay một khu vườn phân chia theo các khu vực, phản ánh sự uy nghiêm của hoàng gia…

Màu sắc trong khu vườn 

Nhiều khu vườn trở nên lung linh và nổi bật nhờ sự kết hợp phong phú của màu sắc từ hoa, quả và lá cây.

Ví dụ, khi chúng ta nghĩ về màu sắc trong khu vườn, có lẽ ta sẽ tưởng tượng ra một nơi với các bông hoa màu trắng tinh khôi và màu xám nhạt, lá cây màu bạc – điều này rất phổ biến ở những khu vườn dưới ảnh hưởng của phong cách Nghệ thuật và Thủ công tại Vương quốc Anh.

Sự điều chỉnh và kết hợp màu sắc một cách khéo léo không chỉ làm hài lòng đôi mắt người xem mà còn đưa người xem vào một chuyến du hành về quá khứ. Tưởng tượng thêm vào đó một vài bụi cây màu đỏ rực, thì ngay lập tức, khu vườn sẽ trở nên nóng bỏng, mang hơi thở của vùng Cận nhiệt đới.

Một sự thay đổi như vậy khiến cho người xem cảm thấy như thể nhiệt độ đang tăng lên, hoặc ít nhất họ cảm nhận được ánh nắng ấm áp đang rọi xuống. Không còn gì phải bàn, màu sắc thật sự đã tác động mạnh mẽ lên cảm xúc và suy nghĩ của con người.

Kết cấu và dáng vẻ của cây cối 

Chất liệu và kết cấu, khi được sử dụng một cách thông minh, có thể tạo ra điểm nhấn cho cả khu vườn. Tuy nhiên, quan trọng là phải tạo ra sự cân xứng và đối lập thú vị. Một nhóm cây xanh mộc mạc có thể trở nên mờ nhạt nếu không được kết hợp với các chất liệu độc đáo khác.

Bản thân cây cối đã là một biểu hiện của sự sống, và thật hiếm khi có khu vườn nào chỉ sử dụng một loại chất liệu. Thông thường, để làm mới không gian, người ta sẽ chọn các loại cây đặc biệt để kết hợp với các kiến trúc hiện đại. Đôi khi, những cây này trở thành biểu tượng đặc trưng, giúp tăng cường giá trị esthetic cho toàn bộ công trình, và không loại cây nào có thể thay thế được.

Nếu thiếu đi sự kết hợp này, nhiều công trình sẽ cảm thấy lạnh lùng và vắng vẻ. Theo phong thủy, cây cối đại diện cho yếu tố động, trong khi kiến trúc đại diện cho yếu tố tĩnh. Sự kết hợp giữa chúng tạo nên sự hài hòa, mang đến sự thoáng đãng và yên bình cho người thưởng lãm. Đó là lý do mà ở những nơi ít ánh sáng hoặc có khí âm, người ta thường trang trí với nhiều cây xanh và thậm chí thêm ánh sáng, trong không gian nội thất, tấm gương cũng được sử dụng để điều chỉnh và cân bằng năng lượng.

Chất liệu, họa tiết, hình dáng trong cảnh quan hay màu sắc đều là những thành phần không thể thiếu giúp xây dựng phong cách cảnh quan. Hãy tưởng tượng, chúng giống như những nguyên tắc, sự so sánh, biểu cảm trong một bài thơ – mỗi yếu tố giúp bài thơ nói lên nghĩa của mình.

Cây thay đổi theo mùa 

Khi mùa giải đến, ta có thể dễ dàng cảm nhận sự biến đổi trong từng loại cây. Đó chính là “sự trải nghiệm trong kiến trúc”. Vì thế, các loại cây mùa thường được sắp xếp trong các khu vườn, từ nhỏ đến lớn, nhằm đảm bảo cảnh quan không lặp lại và chán chường.

Hãy tưởng tượng, mỗi ngày trên đường tới văn phòng, chỉ thấy một màu xanh lè, sẽ chóng chán. Nhưng nếu có dãy cây phi hổ trên con đường đó, có lẽ mỗi sáng chúng ta sẽ mong chờ xem chúng đã nở hoa hay chưa. Điều này giúp chúng ta chú ý nhiều hơn đến cảnh quan xung quanh.

Đặc biệt, cây theo mùa thường được chọn lựa cho các khu vườn treo, hoặc tường rào xanh, với mật độ dày hơn và thậm chí nổi bật hơn so với những loại cây khác. Rất dễ thấy điều này trên các tường xanh của các công ty thiết kế cảnh quan hàng đầu thế giới.

Tường rào biến đổi theo mùa sẽ tạo nên một điểm nhấn, thu hút mọi người chú ý, nhất là khi được áp dụng trên diện tích lớn. Rõ ràng, người ta sẽ tránh trồng những loại cây phát triển nhanh như cây có gỗ cho những tường xanh này.

Phần lớn cây thường nở hoa vào đầu mùa xuân. Do đó, kiến trúc sư cần kết hợp các loại cây có lịch nở hoa khác nhau suốt cả 4 mùa. Điều khá thú vị là trong suốt 4 mùa, không có loại hoa nào giống màu với loại hoa khác. Điều này đòi hỏi người thiết kế phải có kiến thức sâu rộng về thực vật.

Những yếu tố không thể nhìn thấy cũng đóng vai trò trong việc mang lại cảm giác cho cảnh quan. Ở một số nơi, mùi hương và tiếng động cũng tác định hình phong cách cho khu vườn.

Một khu vườn có thể trở nên phổ biến khi khéo léo mang đến mùi hương tự nhiên từ thảo mộc. Quả thật, một số khu vườn nổi tiếng toàn cầu đã sử dụng triệt để khả năng cảm nhận mùi của du khách để thu hút họ (Aromatherapy gardens).

Tuy vậy, việc kết hợp các mùi hương thực sự không dễ dàng, thậm chí còn khó khăn hơn là sắp xếp màu sắc của cây trồng. Mỗi vùng miền có những trải nghiệm và kỳ vọng riêng về mùi. Ví dụ, những người Hà Nội thường gắn liền với mùi hoa sữa, còn một số người lại không ưa mùi của hoa ngũ sắc (mặc dù thực tế, khi hoa này nở, nó không có mùi gì đáng ghét).

Tiếng động và cảm xúc liên quan tới cảnh quan thường khó để nhận biết. Nhưng nếu có thể giúp người quan sát cảm nhận được, cảnh quan sẽ trở nên độc đáo và đầy giá trị.

Chẳng hạn, thay vì chọn những loại cây thông thường, một kiến trúc sư có thể tạo nên một không gian với sự dày đặc của cây trúc và tre. Với sự hỗ trợ từ hướng gió, tiếng rì rào của lá tre sẽ làm sống động không gian.

Còn về cảm giác chạm, người thiết kế có thể chọn các loại cây khiến con người muốn khám phá: như cây xương rồng không gai, hoặc các loài hoa như hoa nắp ấm, vừa hấp dẫn bởi mùi hương, vừa khêu gợi sự tò mò khiến người ta muốn chạm vào.

Cây phổ thông trong vùng

Thường thì cây có nguồn gốc từ vùng đất đó thường bị lãng quên khi lập kế hoạch cho một khu vườn. Khi một dự án vườn càng lớn và thu hút nhiều người tham gia, việc ưu tiên những cây địa phương trở nên quan trọng hơn.

Điều này xuất phát từ nguyên tắc về việc con người luôn tìm về nguồn gốc, và cây địa phương chính là biểu tượng cho điều đó. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta có thể bỏ qua những cây địa phương trong một khu vườn nhỏ. Trong một không gian hạn chế hơn, những loại cây này nhắc chúng ta về giá trị di sản của mảnh đất. Sẽ rất kỳ cục khi một khu vườn ở vùng ôn đới chỉ chọn trồng cây từ vùng nhiệt đới.

Nhiều người Việt thích theo đuổi một phong cách và tìm kiếm sự hoàn mỹ trong đó, thường bỏ qua sự không ổn định trong việc phát triển khu vườn. Nhưng, khi xã hội tiến bộ và nhận thức mở rộng, giá trị thực sự của cây địa phương sẽ được đánh giá đúng đắn hơn.

Đây là những nguyên tắc bố trí cây cảnh căn bản mà Cảnh Quan Sân Vườn Xanh muốn gửi tới bạn khi bạn lựa chọn cây trang trí cho khu vườn của mình. Dù nội dung có phần chuyên sâu, nhưng mục tiêu của chúng tôi là đem lại những kiến thức nền tảng về việc thiết kế khu vườn.

Bạn thấy thông tin về nguyên tắc thiết kế cây cảnh trong sân vườn này thú vị không? Nếu bạn thấy nội dung này bổ ích và hữu giá trị, mong bạn chia sẻ để Cảnh Quan Sân Vườn Xanh có thêm động lực sản xuất thêm nhiều bài viết chất lượng hơn. Cần tư vấn thêm hay muốn biết thêm chi tiết về cây cảnh, xin đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua hotline 0903860525, chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ bạn.